Cech Rzemiosł Różnych – Chodzież - Zarys historyczny
Życie organizacyjne rzemiosła powiatu chodzieskiego zaczęło się rozwijać w XVII w.(wpis w księdze Cechu Krawieckiego - 6 stycznia 1621 roku- dotyczy wkupienia się ucznia) W ówczesnym okresie najliczniejsze były rzemiosła: garncarstwo, sukiennictwo , kowalstwo, kołodziejstwo, krawiectwo, szewstwo , rzeźnictwo, piekarnictwo.
Ogólnie można określić jako rzemiosła bytowe.
Z posiadanych dokumentów możemy dokładnie określić datę powstania Cechu Rzeźnickiego - 24-06-1852 rok.(w załączeniu – Opis uroczystości ukonstytuowania Cechu Rzeźnickiego w Chodzieży) Organizacyjnie stan ten przetrwał przez rządy pruskie do zakończenia I wojny światowej.
Równolegle z powstaniem państwa polskiego, rozpoczęto na nowo organizować życie rzemieślnicze na naszym terenie.
Powstałe cechy do 1927 roku działały na podstawie prawa przemysłowego niemieckiego /Regencja w Bydgoszczy/.
Po wprowadzeniu polskiego prawa przemysłowego dostosowano stan organizacyjny cechów do jego wymogów.
Cechy były zrzeszone w Izbie Rzemieślniczej w Poznaniu.
Na koniec sierpnia 1939 roku w Chodzieży działało 9 cechów.
1.stolarzy – Starszy Cechu Kazimierz Witosławski,
2.ślusarzy – Starszy Cechu Karol Liska,
3.Kowali – Starszy cechu Stanisław Klewicz,
4.krawców – Starszy Cechu Kazimierz Urbanek,
5.piekarzy i cukierników – Starszy Cechu Maciej Kamieniarz,
6.fryzjerów i perukarzy – Starszy Cechu Ignacy Knopf,
7.rzeźników – Starszy Cechu Stefan Stepczyński,
8.szewców – Starszy Cechu Franciszek Brzeziński,
9.kołodziei i stelmachów – Starszy cechu Józef Gładych
Druga wojna światowa – cechy nie działały – majątek, akta przekazano władzom niemieckim.
Większość działaczy rzemieślniczych została pozbawiona swoich warsztatów.
Po wojnie w czerwcu 1945 roku powołano Powiatowy Związek Cechów , przewodniczącym został Wiktor Deja- mistrz ślusarski z Szamocina.
Równolegle przy Powiatowym Związku Cechów , utworzono cechy branżowe : stolarzy, kołodzieje, krawców, piekarzy i cukierników, rzeźników, szewców – na czele tych cechów stanęli przedwojenni starsi cechów.
W cechu ślusarskim starszym Cechu został Władysław Frydrych, a w cechu fryzjerskim – Radion Gubrewicz.
Zrzeszone było 320 zakładów.
W 1948 roku powołane zostały Okręgowe Związki Cechów – Chodzież należała do okręgu wągrowieckiego.
Ustanowiono dla powiatu chodzieskiego 8 cechów.
Połączono cech ślusarzy z kowalskim.
Przynależność do cechu była obowiązkowa.
Biuro Powiatowego Związku Cechów prowadził Pan Franciszek Górzny.
Siedziba biura cechu – ul. Raczkowskiego 10.
Kolejna zmiana organizacyjna miała miejsce w 1950 roku (4 marca)
Celem tej reorganizacji było stworzenie dużych organizacji.
W powiecie chodzieskim w miejsce działających 8 cechów powołano 5.
-2-
1/ Cech rzemiosł Budowlanych i Drzewnych – starszy Cechu Antoni Igła,
2/ Cech Rzemiosł Metalowych i Elektrotechnicznych- starszy cechu Władysław Frydrych,
3/ Cech Rzemiosł Skórzanych – starszy cechu Franciszek Nawrocki,
4/ Cech Rzemiosł Włókienniczych – starszy Cechu Bernard Kieruj,
5/ Cech Piekarzy i Młynarzy , Cukierników – starszy cechu Maciej Kamieniarz.
Dla tych cechów ustalono zarządy komisaryczne.
W wyniku kolejnej reorganizacji 30-06-1953 roku powołane zostały (w każdym mieście powiatowym/ Cechy Rzemiosł Różnych z zarządami komisarycznymi) okres najbardziej żałosny i bolesny dla rzemieślników/
Został powołany zarząd w składzie :
1/ Franciszek Brzeziński – starszy cechu,
2/ Stanisław Klewicz – I Podstarszy cechu,
3/ Ignacy Michnik – sekretarz,
4/ Czesław Łukasiewicz – skarbnik,
5/ Jan Matz – członek zarządu,
6/ Paweł Dulat – członek zarządu,
7/ Józef Gładych – członek zarządu
W 1956 roku (po październiku) zniesiono zarządy komisaryczne.
Pierwszym zarządem wybranym przez Walne Zgromadzenie Cechu Rzemiosł Różnych byli :
1/ Kazimierz Serdecki – Starszy cechu (cukiernik)
2/ Franciszek Brzeziński – I Podstarszy cechu (szewc)
3/ Franciszek Czekalski – II Podstarszy cechu (kołodziej)
4/ Jan Matz - sekretarz (kotlarz)
5/ Edward Gendek – skarbnik (kołodziej)
6/ Ignacy Michnik – członek zarządu (krawiec)
W/ w zarząd działał do 03 lutego 1963 roku.
Z tą datą obowiązki starszego cechu przejął I Podstarszy Franciszek Brzeziński.
Od 16 czerwca 1963 roku obowiązki Starszego cechu pełnił Pan Józef Ostry – pozostały skład działał bez zmian.
W kwietniu 1965 roku po nadzwyczajnym walnym zgromadzeniu Cechu Rzemiosł Różnych , zarząd przedstawiał się następująco:
1.Dymek Bolesław – starszy Cechu,
2.Witosławski Kazimierz – I Podstarszy,
3.Ostry Józef – II Podstarszy,
4.Brzeziński Franciszek – skarbnik,
5.Urban Stanisław – sekretarz,
6.Geisler Antoni – członek zarządu,
7.Drews Karol – członek zarządu.
We wrześniu 1968 roku Walne Zgromadzenie wybrało władze cechowe:
1.Witosławski Kazimierz – starszy cechu,
2.Ostry Józef – I Podstarszy cechu,
3.Perła Leon – II Podstarszy cechu,
4.Wróblewski Stanisław ,
5.Pacholczyk Władysław,
6.Geisler Antoni,
7.Brzeziński Franciszek,
8.Fredrych Zygmunt.
W kolejnym Walnym Zgromadzeniu sprawozdawczo- wyborczym 03 czerwca 1973 roku wybrano samorząd cechowy w składzie :
1.Pacholczyk Władysław- starszy cechu,
2.Serdecki Ryszard- I Podstarszy cechu,
3.Mendel Janusz – II Podstarszy cechu,
4.Ratajczak Andrzej - sekretarz,
5.Tabat Jan- skarbnik,
6.Kędziora Edmund- członek zarządu,
7.Michalski Kazimierz – członek zarządu,
8.Dypold Alfons – członek zarządu,
W /w zarząd działał do końca 1975 roku.
W wyniku podziału administracyjnego kraju Cech w Chodzieży został zlikwidowany. Członkowie naszej organizacji zostali przeniesieni do Cechu Rzemiosł Różnych w Pile i Wągrowcu. W Chodzieży działało Przedstawicielstwo Biura Cechu w Pile.
Dnia 22 czerwca 1977 roku odbyło się zebranie organizacyjne rzemieślników byłego powiatu chodzieskiego i podjęto uchwałę o reaktywowaniu Cechu Rzemiosł Różnych w Chodzieży.
Decyzją Wojewody pilskiego z dnia 28 lipca 1977 roku został reaktywowany Cech Rzemiosł Różnych w Chodzieży.
Funkcję Starszego Cechu Pełnił Pan Pacholczyk Władysław,
Fredrych Zygmunt – I Podstarszy cechu,
Kaczmarek Sylwester – II Podstarszy cechu,
Ratajczak Andrzej – sekretarz,
Kędziora Edmund – skarbnik,
Michalski Kazimierz – członek zarządu,
Wachowiak Leszek – członek zarządu,
Synowicz Lech – członek zarządu,
Mittmann Edmund – członek zarządu
15 czerwca 1981 roku na Walnym Zgromadzeniu cechu został wybrany zarząd:
Pacholczyk Władysław- starszy cechu,
Kaczmarek Edmund – I podstarszy cechu,
Ganske Alfons – II podstarszy cechu,
Mendel Janusz – sekretarz,
Bukowski Henryk – skarbnik,
Preuss Jan – członkowie zarządu,
Ukleja Tadeusz.
Jaremba Roch,
Michalski Bogdan.
10 czerwca 1985 roku na walnym zgromadzeniu sprawozdawczo- wyborczym wybrano :
1.Kaczmarek Edmund – starszy cechu,
2.Preuss Jan – I Podstarszy cechu,
3.Tomczyk Stanisław – II podstarszy cechu,
4.Olech Feliks- sekretarz,
5.Bukowski Henryk – skarbnik,
6.Nowak Ignacy – członkowie zarządu,
7.Borkowski Henryk,
8.Dymek Zenon,
9.Górzny Andrzej.
26 czerwca 1989 roku zarząd składał się :
1.Kaczmarek Edmund – starszy cechu,
2.Piotrowski Jerzy – I podstarszy cechu,
3.Tomczyk Stanisław – II podstarszy cechu,
4.Olech Feliks- sekretarz,
5.Bukowski Czesław – skarbnik,
6.Grela Stanisław – członkowie zarządu,
7.Górzny Andrzej,
8.Nowak Roman,
9.Ścigała Ryszard.
28 czerwca 1994 roku zarząd :
1.Kaczmarek Edmund- Starszy cechu,
2.Wielądek Stanisław – I Podstarszy cechu,
3.Kędziora Eugeniusz – II Podstarszy cechu,
4.Olech Feliks- sekretarz,
5.Kubacki Jan- skarbnik,
6.Szafrański Czesław- członkowie zarządu ,
6.Piotrowski Jerzy,
7.Gabrych Edmund,
8.Grela Stanisław,
9.Piotrowski Marek,
10.Ścigała Ryszard
22 czerwca 1998 roku skład zarządu :
1.Kaczmarek Edmund- starszy cechu,
2.Liberski Leszek – I podstarszy cechu,
3.Jeśko Tadeusz- II podstarszy cechu,
4.Ornoch Irena- skarbnik,
5.Gabrych Edmund- sekretarz,
6.Piotrowski Krzysztof członkowie zarządu ,
7.Wielądek Stanisław,
8.Piotrowski Marek,
9.Ścigała Ryszard.
14 czerwiec 2002 rok skład zarządu :
1.Kaczmarek Edmund- starszy cechu,
2.Wielądek Stanisław – I podstarszy cechu,
3.Piotrowski Krzysztof – II podstarszy cechu,
4.Jeśko Tadeusz – sekretarz,
5.Streich Stanisław- skarbnik,
6.Gabrych Edmund- członek zarządu
Struktura utworzona w 1953 roku działa obecnie .
Największy rozkwit działalności cechowej przypada na lata 80, świadczy o tym zestawienie ilości zakładów;
W roku 1945 – 320 zakładów,
1948 – 319 , - 1991 – 364 zakładów,
1950 – 209, - 1992 - 240
1954 – 202, - 1993 – 192,
1965 – 231, - 1994 – 168,
1966 – 241, - 1995 –155,
1967 – 251, - 1996 –150 zakładów,
1973 – 237, - 1997 – 120 ,
1979 – 364, - 1998 – 110 zakładów,
1981 – 402, - 1999 – 115,
1985 – 544, - 2000 roku – 105 zakładów,
1986 – 572, - 2001 – 90,
1987 – 642, - 2002 – 80,
1989 – 497, - 2003 – 85,
1990 – 350, - 2004 roku – 97 zakładów
Od 1945 roku do 1952 biuro Cechu było prowadzone przez Kierownika Pana Franciszek Górzny,
Od 1952 roku do 1954 roku – przez Pana Marciniak Henryk,
Od 1954 roku do 1975 roku – przez Pana Raczyński Antoni,
Od 1977 roku do 1991 roku – przez Panią Joanna Szawłowska,
Od 1991 – i nadal przez Panią Gertruda Kaczmarek.
Wejście w życie ustawy o działalności gospodarczej w 1989 roku zmieniło znacząco rolę cechu.
Od średniowiecza do końca 1988 roku warunkiem prowadzenia zakładu rzemieślniczego było posiadanie odpowiednich kwalifikacji. Ustawa z dniem 01 maja 1989 roku wprowadziła istotne zmiany: zakład rzemieślniczy jest podmiotem gospodarczym, możliwość prowadzenia działalności gospodarczej bez kwalifikacji zawodowych, dobrowolność zrzeszania się w organizacji cechowej,
Od wejścia w życie w/ w ustawy notuje się spadek ilości zakładów zrzeszonych w cechach. Obecnie na koniec 2011 roku zrzeszamy 100 zakładów .
W zasięgu działania naszego cechu to zakłady branży ceramicznej zachowujące tradycje naszego regionu.
W okresie transformacji gospodarczej kraju w naszym regionie zakładów tej branży przybyło ale nie są członkami ponieważ nie szkolą uczni.
Następnie wiodąca branża to rzemiosło związane z obsługą środków transportu: mechanika, blacharstwo, lakiernictwo pojazdowe w powiązaniu z działalności handlową.
W rzemiosłach bytowych to: fryzjerstwo, piekarnictwo, cukiernictwo, krawiectwo, szewstwo, rzeźnictwo.
Nastąpiła stabilizacja nie ma likwidacji zakładów..
Zarząd, biuro oraz władze samorządowe cechu – pomimo codziennych trudności – pracują społecznie na rzecz środowiska rzemieślniczego , usiłują wspomóc kolegów w ich zmaganiach w prowadzeniu zakładów.
Zadania Cechu :
Na bieżąco członkowie cechu są informowaniu o zmianach w prawie podatkowym, z zakresu prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy , spraw ubezpieczeń społecznych.
Organizowane są szkolenia dotyczące zmian przepisów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Cech zajmuje się prowadzeniem spraw oświatowych – przygotowaniem zawodowym młodzieży,
Współpraca z władzami oświatowymi i szkołami zawodowymi w zakresie dokształcania teoretycznego uczniów, reprezentowanie interesu członków zrzeszonych przed administracja rządową i samorządową, wspieranie rozwoju działalności gospodarczej, udzielanie informacji o usługach świadczonych przez członków oraz o ich możliwościach produkcyjnych, spisywanie umów o praktyczną naukę zawodu, rozpatrywanie skarg na działalność członków. Jesteśmy członkiem Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej w Poznaniu i Związku Rzemiosła Polskiego w Warszawie.
Cech Rzemiosł Różnych w Chodzieży jest organizacją samorządu gospodarczego rzemiosła skupiającą rzemieślników z powiatu chodzieskiego i pilskiego / Gmina Budzyń , miasto i gmina Margonin, miasto i gmina Szamocin, miasto i gmina Chodzież, miasto i gmina Ujście/
Biuro Cechu Rzemiosł Różnych mieści się w budynku „ Dom Rzemieślnika” przy ul. Raczkowskiego nr.1, wybudowanego w latach 1982 – 1985 roku.
Opracowano powyższe na podstawie zachowanych protokółów posiedzeń zarządu, walnych zgromadzeń oraz starych ksiąg cechowych w osobie starszego Cechu Pana Edmund Kaczmarek wespół z Kierownikiem Biura Cechu Panią Gertruda Kaczmarek dnia 08-03-2005 roku.